Παθήσεις Κεφαλής

ΑΥΧΕΝΟΓΕΝΗΣ ΠΟΝΟΚΕΦΑΛΟΣ-ΚΕΦΑΛΑΛΓΙΑ

Πρόκειται για ένα είδος πονοκεφάλου που προέρχεται από κάποια παθολογική κατάσταση της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης. Ουσιαστικά πρόκειται για αναφερόμενο πόνο στο κεφάλι που πηγάζει από τον αυχένα. Υπάρχουν πολλά είδη πονοκεφάλου και ο ακριβής καθορισμός της προέλευσης είναι δύσκολος. Όταν όμως ο πονοκέφαλος σχετίζεται με παθολογία του αυχένα τότε είναι αυχενικής προέλευσης. Βλάβη στις αρθρικές δομές της ΑΜΣΣ, ιδιαίτερα της άνω αυχενικής μοίρας, και στους μαλακούς ιστούς (μεσοσπονδύλιοι δίσκοι, σύνδεσμοι, νεύρα, μυες) συνηγορούν υπέρ της αυχενικής προέλευσης όπως επίσης και μια βίαια κίνηση της κεφαλής ή/και η τοποθέτηση της σε μια παρατεταμένη θέση. Εμφανίζεται αρκετά συχνά μεταξύ 20–50 ετών και συνηθέστερα στο γυναικείο φύλο. Οι περισσότεροι ασθενείς ανταποκρίνονται θετικά στην συντηρητική αντιμετώπιση μέσω της Μηχανικής Διάγνωσης & Θεραπείας (ΜΔΘ) με πλήρη κατάργηση των συμπτωμάτων.

Αίτια

Συνήθως η αιτία πρόκλησης είναι η φόρτιση των αρθρικών δομών της ΑΜΣΣ, και ιδιαίτερα της άνω μοίρας, πέραν των ορίων της αντοχής τους. Ως αιτίες διακρίνουμε:

  • Κακή στάση σώματος, και ειδικά τα άτομα που υιοθετούν μια θέση πρόσθιας προβολής της κεφαλής
  • Καθιστική ζωή (απουσία δραστηριότητας και παρατεταμένο κάθισμα για μεγάλα χρονικά διαστήματα)
  • Συμπίεση/ερεθισμός νευρικής ρίζας
  • Τραυματισμός, π.χ. τραυματισμός δίκην μαστιγίου ή τραυματισμοί σε αθλητικές δραστηριότητες
  • Άρση μεγάλου φορτίου
  • Αγγειακά προβλήματα
  • Κάταγμα
  • Όγκος

Παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με την ανάπτυξη αυχενογενούς πονοκεφάλου είναι:

  • Καθιστικός τρόπος ζωής
  • Παρατεταμένη πολύωρη στάση
  • Έλλειψη άσκησης/δραστηριότητας
  • Είδος επαγγέλματος, π.χ. οδοντίατρος, μικροβιολόγος, μουσικός, αισθητικός κ.α.
  • Ακατάλληλο μαξιλάρι ύπνου
  • Άγχος
 

Συμπτώματα

Ο αυχενογενής πονοκέφαλος εκδηλώνεται με πόνο που εντοπίζεται κυρίως στην οπίσθια επιφάνεια της κεφαλής, στην περιοχή του ινίου και ο οποίος μπορεί να ακτινοβολεί στους κροτάφους, τα ζυγωματικά, τα μάτια και στο μέτωπο. Ο πόνος εντοπίζεται συνήθως μονόπλευρα της κεφαλής και αυξάνεται σε ένταση με κινήσεις/δραστηριότητες ή παρατεταμένες θέσεις. Ταυτόχρονα με τον πονοκέφαλο μπορεί να συνυπάρχει αυχεναλγία, ωμαλγία ή και πόνος σε όλο το σύστοιχο άνω άκρο. Επιπλέον στοιχεία της συμπτωματολογίας είναι:
  • Πόνος που συνδέεται με υπέρμετρη δραστηριότητα.
  • Πόνος που παράγεται με παρατεταμένη δραστηριότητα σε μια στάση.
  • Διακοπτόμενος πόνος.
  • Πόνος ο οποίος μπορεί να διαρκεί για ώρες ή και ημέρες.
  • Πόνος που παράγεται από βήχα, φτέρνισμα ή βαθιά εισπνοή.
  • Πονοκέφαλος που συνοδεύεται από αυχεναλγία και δυσκαμψία του αυχένα.
  • Νευρολογικά σημεία και συμπτώματα μπορεί να είναι παρόντα, όπως μούδιασμα/μυρμήγκιασμα, ριζικός πόνος, αδυναμία και να κατανέμονται στην πλάτη και τα άνω άκρα.
  • Περιστασιακά ορισμένα άτομα μπορεί να εμφανίσουν επιπλέον ζαλάδα, εμβοές, τάση για εμετό, διαταραχές όρασης, ευαισθησία στο φως και σε ήχους υψηλής έντασης, αδυναμία συγκέντρωσης και μειωμένη λειτουργική ικανότητα.

Διάγνωση

Η διάγνωση τίθεται κυρίως με την υποκειμενική και αντικειμενική αξιολόγηση του ασθενή. Η διάγνωση της αυχενογενούς κεφαλαλγίας μπορεί να γίνει έγκυρα και αξιόπιστα μέσω της λήψης ιστορικού και φυσικής εξέτασης ΜΔΘ. Ο απεικονιστικός έλεγχος είναι συμπληρωματικός και δεν σχετίζεται πάντα με την συμπτωματολογία. Μέσω της διαφορικής διάγνωσης θα αποκλειστούν ή θα συσχετιστούν άλλες καταστάσεις ή πιθανοί δείκτες σοβαρής παθολογίας που μπορεί να εμπλέκονται στην συμπτωματολογία. Πέραν τούτου θα καθοριστεί αν ο αυχενογενής πονοκέφαλος προέρχεται από τα ανώτερα τμήματα της αυχενικής μοίρας (πρωτογενής) ή προκύπτει ως συνοδό σύμπτωμα μιας αυχεναλγίας (δευτερογενής). που εδράζεται συνήθως στη μέση ή κάτω αυχενική μοίρα.
Ο κλινικός λαμβάνει λεπτομερές ιστορικό, όπου καταγράφονται αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τη διαχείριση της καθημερινότητας (προφίλ του ασθενούς), τις λειτουργικές ανικανότητες λόγω του πόνου, λεπτομέρειες σχετικά με τη φύση και την εξέλιξη του πόνου/επεισοδίου, τις δραστηριότητες που επιδεινώνουν/βελτιώνουν τα συμπτώματα, το προηγούμενο ιστορικό και την κατάσταση της υγείας του, την πιθανή φαρμακευτική αγωγή που ακολουθεί και τις εξετάσεις απεικονιστικές/εργαστηριακές που διαθέτει ο ασθενής.
Η φυσική εξέταση που ακολουθεί περιλαμβάνει την παρατήρηση της καθιστής και όρθιας στάσης, τη νευρολογική εξέταση, την απώλεια κίνησης που εμφανίζει κατά την εξέταση και τη συμπεριφορά των συμπτωμάτων, κάτω από προσδιορισμένες κινητικές δοκιμασίες (επαναλαμβανόμενες κινήσεις ή παρατεταμένες θέσεις).
Η διάγνωση της αυχενογενούς κεφαλαλγίας με βάση τις αρχές της ΜΔΘ θα θέσει με αξιοπιστία  την προγνωστική πορεία του ασθενή.
 

Θεραπεία

Οι αρχές θεραπείας θα εφαρμοστούν με βάση τα ευρήματα της κλινικής εξέτασης ΜΔΘ, οι οδηγίες θα είναι εξατομικευμένες και  θα έχουν στόχο στις σταθερές και παραμένουσες βελτιώσεις, τόσο στη συμπτωματική, όσο και λειτουργική εικόνα του ασθενούς.

Τις περισσότερες φορές, παρατηρούνται βελτιώσεις στα συμπτώματα του ατόμου από την πρώτη κιόλας συνεδρία. Ο κλινικός θα προσδιορίσει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα θεραπευτικών ασκήσεων, βασισμένο στις ανάγκες της παθολογίας και τις ικανότητες του ασθενούς. Οι θεραπευτικές ασκήσεις ΜΔΘ συνιστούν συγκεκριμένες, εύκολες και στοχευμένες ασκήσεις με δεδομένη συχνότητα και αριθμό επαναλήψεων μέσα στην ημέρα, ώστε με ελάχιστο χρόνο (2 λεπτά τη φορά), ο ασθενής να βελτιώνει διαρκώς και σταθερά, την κλινική του εικόνα. Ομοίως οι οδηγίες θα περιλαμβάνουν σαφείς πληροφορίες για αποφυγή εξατομικευμένων προδιαθεσικών ή προκλητικών παραγόντων. Η διόρθωση και υιοθέτηση σωστής καθιστής στάσης είναι ζωτικής σημασίας για την αποκατάσταση και στοιχείο εκπαίδευσης του ασθενή για αυτοθεραπεία.

Βασικός στόχος είναι η αντιμετώπιση του αίτιου και όχι μόνο των συμπτωμάτων. Η εκπαίδευση για αυτοθεραπεία είναι επίσης διαρκής στόχος της ΜΔΘ, κάνοντας τον ασθενή διαχρονικά ανεξάρτητο και ικανό για σωστή διαχείριση της καθημερινότητας στο διηνεκές. Τέλος, η πρόληψη υποτροπών και η αποφυγή επιβαρυντικών παραγόντων συνιστούν τα μέγιστα στην αντιμετώπιση της χρονιότητας, που αποτελεί σημαντικότατο επιβαρυντικό παράγοντα.