Με τον όρο σύνδρομο θωρακικής εξόδου εννοούμε ένα σύνολο συμπτωμάτων νευρικής και αγγειακής φύσεως και τα οποία εντοπίζονται στον αυχένα, θώρακα και άνω άκρο. Ανάλογα με το ποιες δομές επηρεάζονται διακρίνεται σε τρεις κατηγορίες και οι οποίες είναι:

  • Νευρογενές σύνδρομο θωρακικής εξόδου
  • Αγγειακό σύνδρομο θωρακικής εξόδου και
  • Μη ειδικής αιτιολογίας σύνδρομο θωρακικής εξόδου

Είναι μια πολυπαραγοντική πάθηση και ορισμένες φορές είναι δύσκολος ο καθορισμός της αιτίας πρόκλησης. Συνήθως προκαλείται από πίεση και ερεθισμό των νευρικών και αγγειακών στοιχείων που παρέχουν νεύρωση και αγγείωση στο άνω άκρο. Χαρακτηριστικό σύμπτωμα είναι ο πόνος στο άνω άκρο, μούδιασμα στα δάκτυλα της άκρας χείρας, κρύα χέρια και αλλαγή χρώματος του δέρματος του χεριού, κ.α. Εμφανίζεται κυρίως στην εφηβική ηλικία και σε ηλικίες 20–40 ετών. Δείχνει να έχει μια επικράτηση στο γυναικείο φύλο χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν προσβάλλεται και ο αντρικός πληθυσμός. Η συντηρητική θεραπεία του συνδρόμου με φυσικοθεραπεία δείχνει να έχει θετικό πρόσημο στην συμπτωματολογία και λειτουργικότητα του ατόμου.

Αίτια

Η κύρια αιτία πρόκλησης του συνδρόμου είναι η πίεση/ερεθισμός των αγγείων και νεύρων που διέρχονται από την πλάγια επιφάνεια του λαιμού και στη συνέχεια περνούν από τον υποκλείδιο χώρο, τον χώρο δηλαδή μεταξύ του οστού της κλείδας και της πρώτης πλευράς του θώρακα. Ως αιτίες πρόκλησης της πίεσης διακρίνουμε:

  • Ανατομικά/Κατασκευαστικά αιτία όπως υπερτροφία των σκαληνών μυών ή ύπαρξη υπεράριθμης αυχενικής πλευράς (συγγενής ανωμαλία).
  • Δραστηριότητες που εμπλέκουν τα άνω άκρα σε επαναλαμβανόμενες κινήσεις/φορτίσεις
  • Κακή στάση σώματος
  • Παχυσαρκία
  • Εγκυμοσύνη
  • Τραύμα

Ως παράγοντες κινδύνου της εμφάνισης του συνδρόμου σχετίζονται η ηλικία και το φύλο.

Συμπτώματα

Η συμπτωματολογία ποικίλει ανάλογα με το ποιες δομές έχουν επηρεαστεί. Όταν υπάρχει εμπλοκή των νευρικών στοιχείων τότε τα νευρολογικά σημεία και συμπτώματα περιλαμβάνουν:

  • Αυχεναλγία
  • Ωμαλγία
  • Πόνος στην άκρα χείρα
  • Μούδιασμα/μυρμήγκιασμα στην άκρα χείρα και τα δάκτυλα
  • Αδυναμία και μειωμένη συλληπτική ικανότητα του χεριού
  • Ατροφία των μυών της άκρας χείρας

Όταν έχουμε πίεση των αγγείων τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

  • Πόνος και οίδημα του χεριού
  • Κρύα δάκτυλα και άκρα χείρα με δυσανεξία στο ψύχος
  • Αλλαγή χρώματος του δέρματος
  • Μείωση ή και κατάργηση των σφύξεων
  • Θρόμβωση
  • Εύκολη κόπωση με τις δραστηριότητες
  • Αδυναμία αυχένα και άνω άκρου

Η μη ειδικής αιτιολογίας κατάσταση περιλαμβάνει χρόνιο πόνο στο σημείο εξόδου των αγγείων και νεύρων μεταξύ κλείδας και πρώτης πλευράς. Ο πόνος επιδεινώνεται με τις δραστηριότητες. Συγκεκριμένη αιτιολογία πρόκλησης του πόνου δεν μπορεί να καθοριστεί. Εάν η κατάσταση δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα τότε δημιουργούνται σοβαρές εκτεταμένες βλάβες στα νεύρα και συνήθως απαιτείται χειρουργική αντιμετώπιση. Όμως το χειρουργείο δεν είναι πάντα αποτελεσματικό στην βελτίωση των συμπτωμάτων.

Διάγνωση

Η διάγνωση του Συνδρόμου Θωρακικής Εξόδου τίθεται πρωτίστως μέσω της λήψης ιστορικού και της φυσικής εξέτασης. Η μηχανική διάγνωση μέσω της ενδελεχούς λήψης του ιστορικού και της λεπτομερούς φυσικής εξέτασης Μηχανικής Διάγνωσης & Θεραπείας (ΜΔΘ) θα καθορίσει αν τα συμπτώματα είναι μηχανικής αιτιολογίας ή όχι.

Ο κλινικός λαμβάνει λεπτομερές ιστορικό, όπου καταγράφονται αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τη διαχείριση της καθημερινότητας (προφίλ του ασθενούς), τις λειτουργικές ανικανότητες λόγω του πόνου, λεπτομέρειες σχετικά με τη φύση και την εξέλιξη του πόνου/επεισοδίου, τις δραστηριότητες που επιδεινώνουν/βελτιώνουν τα συμπτώματα, το προηγούμενο ιστορικό και την κατάσταση της υγείας του, την πιθανή φαρμακευτική αγωγή που ακολουθεί και τις εξετάσεις απεικονιστικές/εργαστηριακές που διαθέτει ο ασθενής.
Η φυσική εξέταση που ακολουθεί περιλαμβάνει την παρατήρηση της καθιστής και όρθιας στάσης, τη νευρολογική εξέταση, την απώλεια κίνησης που εμφανίζει κατά την εξέταση και τη συμπεριφορά των συμπτωμάτων, κάτω από προσδιορισμένες κινητικές δοκιμασίες (επαναλαμβανόμενες κινήσεις ή παρατεταμένες θέσεις).
Βασικός στόχος είναι ο συσχετισμός των παραπάνω πληροφοριών με τα ευρήματα (απεικονιστικά-κλινικά) ώστε να προσδιοριστεί η ταύτιση της κλινικής εικόνας με τα απεικονιστικά ευρήματα και να αποκλειστούν άλλες καταστάσεις που μπορεί να παρουσιάζονται με αντίστοιχη συμπτωματολογία.

Δευτερευόντως μπορεί να χρειαστούν απεικονιστικές ή παρακλινικές εξετάσεις, ώστε να εξακριβωθεί η αιτιολογία του συνδρόμου θωρακικής εξόδου (αγγειακή, νευρογενής ή μη-ειδικής αιτιολογίας).

Θεραπεία

Οι αρχές θεραπείας θα εφαρμοστούν με βάση τα ευρήματα της κλινικής εξέτασης ΜΔΘ, οι οδηγίες θα είναι εξατομικευμένες και  θα έχουν στόχο τη σταθερή βελτίωση, τόσο στη συμπτωματική, όσο και λειτουργική εικόνα του ασθενούς.
Ο κλινικός θα προσδιορίσει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα θεραπευτικών ασκήσεων, βασισμένο στις ανάγκες της παθολογίας και τις ικανότητες του ασθενούς. Αν χρειάζεται μπορεί να ξεκινήσει ένα πρόγραμμα αναμόρφωσης των γειτονικών σπονδυλικών περιοχών και/ή περιφερειακών αρθρώσεων. Οι θεραπευτικές ασκήσεις ΜΔΘ συνιστούν συγκεκριμένες, εύκολες και στοχευμένες ασκήσεις με δεδομένη συχνότητα και αριθμό επαναλήψεων μέσα στην ημέρα, ώστε με ελάχιστο χρόνο (2 λεπτά τη φορά), ο ασθενής να βελτιώνει διαρκώς και σταθερά την κλινική του εικόνα. Ομοίως οι οδηγίες θα περιλαμβάνουν σαφείς πληροφορίες για αποφυγή εξατομικευμένων προδιαθεσικών ή προκλητικών παραγόντων.
Η εκπαίδευση για αυτοθεραπεία είναι επίσης διαρκής στόχος της ΜΔΘ, κάνοντας τον ασθενή διαχρονικά ανεξάρτητο και ικανό για σωστή διαχείριση της καθημερινότητας στο διηνεκές. Τέλος, η πρόληψη υποτροπών και η αποφυγή επιβαρυντικών παραγόντων συνιστούν τα μέγιστα στην αντιμετώπιση της χρονιότητας, που αποτελεί σημαντικότατο επιβαρυντικό παράγοντα.