Η ρευματοειδής αρθρίτιδα (ΡΑ) είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα, εμφανίζεται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα θεωρεί ως εχθρό τους ιστούς του ίδιου του σώματος. Eίναι μια χρόνια φλεγμονώδης αρθροπάθεια που επηρεάζει το μυοσκελετικό (μύες, τένοντες, αρθρώσεις και οστά) αλλά μπορεί να επηρεάσει και άλλα μέρη ή ιστούς του σώματος πχ σπλάχνα (καρδιά,πνεύμονες κ.α.) και άλλα συστήματα στο σώμα όπως τα αιμοφόρα αγγεία και τα μάτια. Η ρευματοειδής αρθρίτιδα επηρεάζει το περίβλημα των αρθρώσεων σας, προκαλώντας επώδυνο οίδημα που τελικά μπορεί να οδηγήσει στην παραμόρφωση της άρθρωσης. Η φλεγμονή που σχετίζεται με την ΡΑ είναι αυτή που μπορεί να κάνει ζημία σε άλλα τμήματα του σώματος. Βαριάς μορφής ΡΑ μπορεί να προκαλέσει σημαντικές λειτουργικές ανικανότητες που μπορεί να δυσχεραίνουν την καθημερινότητα του ατόμου. Έχει φανεί ότι επηρεάζει πιο συχνά τις γυναίκες.

Αίτια

Η ΡΑ εμφανίζεται όταν το ανοσοποιητικό επιτίθεται στον αρθρικό υμένα, το εξωτερικό περίβλημα δηλαδή των αρθρώσεων. Προκαλείται πάχυνση του υμένα κάτι που μπορεί να καταστρέψει το χόνδρο και το οστό της άρθρωσης. Οι τένοντες και οι σύνδεσμοι που στηρίζουν την άρθρωση χάνουν την ανθεκτικότητα και την ελαστικότητά τους (διατείνονται). Έτσι, προοδευτικά η άρθρωση χάνει το σχήμα και τη μορφολογία της (παραμορφώνεται). Παρότι η αιτιολογία είναι ασαφής και εν γένη άγνωστη, γενετικοί παράγοντες είναι πιθανό να σχετίζονται με την εμφάνιση της νόσου. Τα γονίδια αυτά κάθε αυτά δεν έχει φανεί να προκαλούν ρευματοειδή αρθρίτιδα, όμως μας καθιστούν ευάλωτους και έτσι περιβαλλοντολογικοί παράγοντες όπως μολύνσεις με συγκεκριμένους ιούς και βακτήρια μπορεί να «πυροδοτήσουν» την έναρξη της νόσου.
 
Παράγοντες κινδύνου
  • Η ρευματοειδής αρθρίτιδα εμφανίζεται κυρίως σε άτομα μέσης ηλικίας (40-60) ετων
  • Πιο ευάλωτες έχει παρατηρηθεί ότι είναι οι γυναίκες.
  • Παχύσαρκα άτομα φαίνεται ότι έχουν αυξημένο ρίσκο. Ειδικά οι γυναίκες που ήταν υπέρβαρες όταν ήταν νεώτερες από 55 ετών.
  • Περιββαλοντολογικοί παράγοντες. Άτομα που έχουν εκτεθεί σε αμίαντο και διοξείδιο του πυριτίου φαίνεται ότι έχουν αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης ρευματοειδούς αρθρίτιδας
  • Οικογενειακό ιστορικό. Αν κάποιος από την οικογένεια στο παρελθόν έχει νοσήσει από ρευματοειδή αρθρίτιδα έχουν αυξημένες πιθανότητες να νοσήσουν και κάποια άτομα από τις μεταγενέστερες γενιές.
  • Κάπνισμα. Ειδικά σε άτομα που είναι καπνιστές με οικογενειακό ιστορικό ρευματοειδούς αρθρίτιδας

Συμπτώματα

  • Ευαίσθητες, οιδηματώδης (πρησμένες) και ζεστές αρθρώσεις
  • Αδιάκοπος πόνος (σε ενεργές περιόδους)
  • Δυσκαμψία που συνήθως είναι χειρότερα τα πρωινά ή μετά από αποχή από δραστηριότητες
  • Κόπωση, υπερβολικές κινήσεις οξύνουν τα συμπτώματα, πυρετός και απώλεια βάρους

Έχει παρατηρηθεί όμως ότι ένα μεγάλο ποσοστό των ασθενών εμφανίζουν συμπτώματα σε περιοχές του σώματος που δεν έχουν σχέση με τις αρθρώσεις όπως σε:

  • Πνεύμονες
  • Καρδιά
  • Μάτια
  • Σιελλογόνους αδένες
  • Δέρμα
  • Νευρικό ιστό
  • Μυελό των οστών
  • Αιμοφόρα αγγεία

Τα συμπτώματα της ρευματοειδούς αρθρίτιδας μπορεί να διαφέρουν σε οξύτητα και να έχουμε εξάρσεις και υφέσεις. Όσο εξελίσσεται η πάθηση μπορεί να προκληθεί παραμόρφωση των αρθρώσεων.

Επιπλοκές

Η Ρευματοειδής Αρθρίτιδα αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης:

  • Οστεοπόρωση. Συνήθως, η ΡΑ μπορεί να προκαλέσει οστεοπόρωση αυτή κάθε αυτή ή από τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται γι’ αυτή.
  • Ρευματικά Οζίδια. Μικρά ογκίδια (όζοι) μπορεί να εμφανιστούν σε σημεία πίεσης των αρθρώσεων πχ αγκώνες, γόνατα κα που όμως μπορεί να εμφανιστούν και οπουδήποτε αλλού στο σώμα, πχ στους πνεύμονες.
  • Ξηροφθαλμία και Ξηροστομία. Κατάσταση που εμφανίζεται συνήθως ως Σύνδρομο του Sjogren, με βασικό χαρακτηριστικό τη μείωση της υγρασίας στη στοματική κοιλότητα και στα μάτια
  • Μόλυνση/Λοίμωξη. Η ΡΑ αυτή κάθε αυτή ή τα φάρμακα γι’ αυτή μπορεί να προκαλέσουν βλάβη/ εξασθενίσουν το ανοσοποιητικό σύστημα, προκαλώντας μολύνσεις.
  • Ανωμαλίες στη σωματική σύσταση. Το ποσοστό λίπους σε σχέση με την άλιπη σωματική μάζα είναι συνήθως υψηλότερο σε άτομα με ΡΑ, ακόμα και σε άτομα με φυσιολογικό δείκτη μάζας.
  • Σύνδρομο Καρπιαίου Σωλήνα. Αν η ΡΑ επηρεάσει την άρθρωση του καρπού, το οίδημα (πρήξιμο) του σωλήνα μπορεί να προκαλέσει συμπίεση  του μέσου νεύρου.
  • Καρδιαγγειακά προβλήματα.  Η ΡΑ μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο σκλήρυνσης και αποκλεισμού των αγγείων ή φλεγμονώδους αντίδρασης του περικαρδίου, που περιβάλει την καρδιά.
  • Πνευμονικές Παθήσεις. Η ΡΑ μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης φλεγμονής και ίνωσης του πνεύμονα, που προοδευτικά μπορεί να προκαλέσει λειτουργική ανεπάρκεια του πνεύμονα
  • Λέμφωμα. Η ΡΑ αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης λεμφώματος, που είναι μέλος μιας ομάδας καρκίνων του αίματος, που αναπτύσσονται στο λεμφικό σύστημα.

 

Διάγνωση

Στα αρχικά στάδια της νόσου η πάθηση είναι δύσκολο να διαγνωστεί. Κατά την φυσική εξέταση γίνεται έλεγχος των αρθρώσεων για οίδημα, ερυθρότητα και θερμότητα. Η Μηχανική διάγνωση τίθεται πρωτίστως με τη λήψη ιστορικού και φυσικής εξέτασης και είναι αυτή που σημαντικά νωρίτερα αναγνωρίζει τον φλεγμονώδη παράγοντα από την τυπική μηχανική παθολογία και βάση αυτής της υπόθεσης κατευθύνει έγκαιρα για τη διερεύνηση ρευματικών παραγόντων με εργαστηριακές εξετάσεις (πχ αιματολογικές εξετάσεις). Πιθανόν, μπορεί να ζητηθούν απεικονιστικές εξετάσεις (πχ ακτινογραφίες) για τις αρθρώσεις, ενώ η μαγνητική τομογραφία και ο υπέρηχος θα βοηθήσουν για την αξιολόγηση στα υπόλοιπα μέρη του σώματος.
 

Θεραπεία

Η μηχανική θεραπεία έρχεται ως επακόλουθο της πρωταρχικής θεραπείας (φαρμακευτική αγωγή, ανάπαυση) και αφορά τη μη ενεργή φλεγμονώδη περίοδο που ακολουθεί στο υφέσιμο στάδιο.

Οι αρχές θεραπείας θα εφαρμοστούν με βάση τα ευρήματα της κλινικής εξέτασης ΜΔΘ, οι οδηγίες θα είναι εξατομικευμένες και  θα έχουν στόχο στις ιδιαίτερες ανάγκες του ασθενούς, τόσο στη συμπτωματική, όσο και λειτουργική εικόνα του. Η προσέγγιση μέσω της ΜΔΘ είναι ιδιαίτερα στοχευμένη και απαιτητική, καθώς ο μηχανικός παράγοντας (ασκήσεις) μπορεί απροειδοποίητα να μετατραπεί σε φλεγμονώδη αντίδραση οπότε η ισορροπία μεταξύ φόρτισης μέσω άσκησης και συμπτωματικής αντίδρασης πρέπει να παρακολουθείται ενδελεχώς

Ο κλινικός θα προσδιορίσει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα θεραπευτικών ασκήσεων, βασισμένο στις ανάγκες της παθολογίας και τις ικανότητες του ασθενούς. Οι θεραπευτικές ασκήσεις ΜΔΘ συνιστούν συγκεκριμένες, εύκολες και στοχευμένες ασκήσεις με δεδομένη συχνότητα και αριθμό επαναλήψεων μέσα στην ημέρα, ώστε με ελάχιστο χρόνο (2 λεπτά τη φορά), ο ασθενής να βελτιώνει διαρκώς και σταθερά, την κλινική του εικόνα. Ομοίως οι οδηγίες θα περιλαμβάνουν σαφείς πληροφορίες για αποφυγή εξατομικευμένων προδιαθεσικών ή προκλητικών παραγόντων. Η διόρθωση και υιοθέτηση σωστής καθιστής στάσης είναι ζωτικής σημασίας για την αποκατάσταση και στοιχείο εκπαίδευσης του ασθενή για αυτοθεραπεία.

Η εκπαίδευση για αυτοθεραπεία είναι επίσης διαρκής στόχος της ΜΔΘ, κάνοντας τον ασθενή διαχρονικά ανεξάρτητο και ικανό για σωστή διαχείριση της καθημερινότητας στο διηνεκές. Τέλος, η
διαρκής προσπάθεια για επανάκτηση της κινητικής ικανότητας και λειτουργικότητας των αρθρώσεων μετά από κάθε νέα όξυνση της φλεγμονώδους αντίδρασης αποτελεί διαρκή στόχο.