Οι κροταφογναθικές αρθρώσεις βρίσκονται εκατέρωθεν της κεφαλής, δεξιά και αριστερά, και ακριβώς μπροστά από κάθε αυτί. Συνδέουν την κάτω γνάθο, το μοναδικό κινητό τμήμα της κεφαλής, με το κρανίο. Μεταξύ των δυο αρθρικών επιφανειών παρεμβάλλεται ένας δίσκος (μηνίσκος) ο οποίος προστατεύει τις αρθρώσεις και επιτρέπει την ομαλή κινητικότητα τους. Πρόκειται για μια από τις πολυπλοκότερες αρθρώσεις διότι είναι κατασκευασμένη με τέτοιο τρόπο όπου επιτρέπει την μάσηση, την κατάποση, την ομιλία και το χασμουρητό. Η παθολογία της κροταφογναθικής άρθρωσης προκαλεί δυσκολία στην κίνηση της κάτω γνάθου, πόνο στην άρθρωση, την κροταφική περιοχή και πόνος στους μυς που ελέγχουν μάσηση (μασητήριοι μυς). Άτομα που σφίγγουν ή τρίζουν (βρυγμός) τα δόντια τους συνήθως στον ύπνο και σπανιότερα όταν είναι ξύπνια, τείνουν να εκδηλώσουν παθολογία αυτών των αρθρώσεων. Εμφανίζεται συνήθως σε ηλικίες μεταξύ 20 και 40 έτη με μια επικράτηση στο γυναικείο φύλο.

Αίτια

Για πολλά άτομα με παθολογία της κροταφογναθικής άρθρωσης το αίτιο είναι άγνωστο. Ο πόνος μπορεί να προκύπτει από συνδυασμό παραγόντων όπως η κληρονομικότητα, αρθρίτιδα ή τραυματισμός της κάτω γνάθου άμεσος (πχ κρούση) ή έμμεσος (πχ whiplash). Ως αιτίες παθολογίας των κροταφογναθικών αρθρώσεων διακρίνουμε:
  • Τις μορφολογικές αλλοιώσεις του δίσκου/μηνίσκου που παρεμβάλλεται μεταξύ των αρθρικών επιφανειών της άρθρωσης.
  • Βλάβη του αρθρικού χόνδρου
  • Βλάβη της άρθρωσης από άμεση πλήξη της περιοχής

Παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με την παθολογία είναι:

  • Εκφυλιστικές παθολογίες όπως οστεοαρθρίτιδα και ρευματοειδής αρθρίτιδα
  • Άμεσος τραυματισμός της γνάθου
  • Έμμεσος τραυματισμός από τραυμαισμό της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης (τραυματισμός δίκην μαστιγίου-Whiplash)
  • Συγκεκριμένες παθολογίες του συνδετικού μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα, που μπορεί να επηρεάσουν τις κροταφογναθικές αρθρώσεις
  • Χρόνια κατάσταση σφίξιμου και τρίξιμου των δοντιών με αποτέλεσμα να ασκείται μεγάλη πίεση στις αρθρώσεις.
  • Κακή σύγκλειση των δοντιών ή ορθοδοντικά σιδεράκια
  • Στρες/ Άγχος

Συμπτώματα

Η συμπτωματολογία περιλαμβάνει:

  • Πόνος στην μια ή και στις δυο κροταφογναθικές αρθρώσεις και ο οποίος χειροτερεύει με κινήσεις της γνάθου. Ο πόνος μπορεί να ακτινοβολεί στον αυχένα, στον λαιμό, στα ζυγωματικά, στην κάτω γνάθο και στο ινίο.
  • Η ομιλία, η μάσηση ή και ακόμα το χασμουρητό μπορεί να είναι επώδυνα ή/και δύσκολα.
  • Αδυναμία/δυσκολία στο άνοιγμα και κλείσιμο του στόματος.
  • Οι κινήσεις της γνάθου μπορεί να εμφανίζουν παρέκκλιση από το φυσιολογικό μονοπάτι της κίνησης.
  • Κατά το άνοιγμα και κλείσιμο του στόματος μπορεί να παράγεται ένας ενοχλητικός θόρυβος (κλικ).
  • Πιθανή ύπαρξη οιδήματος, ερυθρότητας και τοπικής αύξησης θερμοκρασίας στην κροταφογναθική περιοχή.

Άλλα κοινά συμπτώματα που συνοδεύουν τις επώδυνες κροταφογναθικές αρθρώσεις είναι ωταλγία, εμβοές, πονόδοντοι, κεφαλαλγίες και ζαλάδες.

Διάγνωση

Η λήψη ιστορικού και ο κλινικός έλεγχος μέσω της φυσικής εξέτασης θα θέσουν σε ένα βαθμό την διάγνωση της παθολογίας. Ο απεικονιστικός έλεγχος μέσω μαγνητικής και αξονικής τομογραφίας θα καθορίσει τυχόν μορφολογικές ανωμαλίες στους μαλακούς ιστούς (π.χ. μηνίσκος/δίσκος) και στις οστικές δομές (π.χ. γνάθος). Τα απεικονιστικά ευρήματα δεν σχετίζονται πάντα με την συμπτωματολογία του ασθενή. Επιπλέον η ΜΔΘ θα εξακριβώσει αν η παθολογία είναι μηχανικής αιτιολογίας ή όχι. Επειδή η συμπτωματολογία είναι πολυπαραγοντική και μπορεί να εμπλέκονται άλλες παθολογικές καταστάσεις η ΜΔΘ μέσω της διαφορικής διάγνωσης θα θέσει την διάγνωση της παθολογίας των κροταφογναθικών αρθρώσεων και θα αποκλείσει άλλες παθολογίες που τυχόν να σχετίζονται.
 

Η διάγνωση της παθολογίας των Κροταφογναθικών Αρθρώσεων γίνεται κλινικά και τίθεται πρωτίστως μέσω της λήψης ιστορικού και της φυσικής εξέτασης. Ο απεικονιστικός έλεγχος δεν είναι πρωταρχικός, πέρα των τραυματικών ή άλλων καταστάσεων όπου θα καθορίσει τυχόν μορφολογικές ανωμαλίες στους μαλακούς ιστούς (π.χ. μηνίσκος/δίσκος) και στις οστικές δομές (π.χ. γνάθος). Μπορεί να υπάρχουν απεικονιστικά ευρήματα αλλά το άτομο να είναι ασυμπτωματικό. Η μηχανική διάγνωση από την άλλη μέσω της ενδελεχούς λήψης του ιστορικού και της λεπτομερούς φυσικής εξέτασης Μηχανικής Διάγνωσης & Θεραπείας (ΜΔΘ) θα καθορίσει αν ο πόνος των κροταφογναθικών είναι μηχανικής αιτιολογίας ή όχι.

Ο κλινικός λαμβάνει λεπτομερές ιστορικό, όπου καταγράφονται αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τη διαχείριση της καθημερινότητας (προφίλ του ασθενούς), τις λειτουργικές ανικανότητες λόγω του πόνου, λεπτομέρειες σχετικά με τη φύση και την εξέλιξη του πόνου/επεισοδίου, τις δραστηριότητες που επιδεινώνουν/βελτιώνουν τα συμπτώματα, το προηγούμενο ιστορικό και την κατάσταση της υγείας του, την πιθανή φαρμακευτική αγωγή που ακολουθεί και τις εξετάσεις απεικονιστικές/εργαστηριακές που διαθέτει ο ασθενής.
Η φυσική εξέταση που ακολουθεί περιλαμβάνει την παρατήρηση της καθιστής και όρθιας στάσης, την απώλεια κίνησης που εμφανίζει κατά την εξέταση και τη συμπεριφορά των συμπτωμάτων, κάτω από προσδιορισμένες κινητικές δοκιμασίες (επαναλαμβανόμενες κινήσεις ή παρατεταμένες θέσεις).
Η διάγνωση της παθολογίας των κροταφογναθικών αρθρώσεων με βάση τις αρχές της ΜΔΘ θα θέσει με αξιοπιστία  την προγνωστική πορεία του ασθενή.
 

Θεραπεία

Οι αρχές θεραπείας θα εφαρμοστούν με βάση τα ευρήματα της κλινικής εξέτασης ΜΔΘ, οι οδηγίες θα είναι εξατομικευμένες και  θα έχουν στόχο στις γρήγορες και παραμένουσες βελτιώσεις, τόσο στη συμπτωματική, όσο και λειτουργική εικόνα του ασθενούς.

Τις περισσότερες φορές, παρατηρούνται βελτιώσεις στα συμπτώματα του ατόμου από την πρώτη κιόλας συνεδρία. Ο κλινικός θα προσδιορίσει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα θεραπευτικών ασκήσεων, βασισμένο στις ανάγκες της παθολογίας και τις ικανότητες του ασθενούς. Οι θεραπευτικές ασκήσεις ΜΔΘ συνιστούν συγκεκριμένες, εύκολες και στοχευμένες ασκήσεις με δεδομένη συχνότητα και αριθμό επαναλήψεων μέσα στην ημέρα, ώστε με ελάχιστο χρόνο (2 λεπτά τη φορά), ο ασθενής να βελτιώνει διαρκώς και σταθερά, την κλινική του εικόνα. Ομοίως οι οδηγίες θα περιλαμβάνουν σαφείς πληροφορίες για αποφυγή εξατομικευμένων προδιαθεσικών ή προκλητικών παραγόντων. Η διόρθωση και υιοθέτηση σωστής καθιστής στάσης είναι ζωτικής σημασίας για την αποκατάσταση και στοιχείο εκπαίδευσης του ασθενή για αυτοθεραπεία.

Βασικός στόχος είναι η αντιμετώπιση του αίτιου και όχι μόνο των συμπτωμάτων. Η εκπαίδευση για αυτοθεραπεία είναι επίσης διαρκής στόχος της ΜΔΘ, κάνοντας τον ασθενή διαχρονικά ανεξάρτητο και ικανό για σωστή διαχείριση της καθημερινότητας στο διηνεκές. Τέλος, η πρόληψη υποτροπών και η αποφυγή επιβαρυντικών παραγόντων συνιστούν τα μέγιστα στην αντιμετώπιση της χρονιότητας, που αποτελεί σημαντικότατο επιβαρυντικό παράγοντα.